Motivasyon bugünün yöneticisinin en önemli fonksiyonu ve aynı zamanda şansıdır. Çalışanın, motive olduğunda yaptığı şeyi motive olmadığında neden yapmadığına ilişkin içsel ihtiyacına biraz değinmiştim. Bugün, uygun motivasyon atmosferinin yaratılmasında bir yöneticinin neleri bilmesinin önemli olduğunu irdelemek istiyorum.
Neden bir işletmenin yöneticisi çalışan motivasyonu hakkında bazı bilgilere sahip olmalıdır? Çünkü başarılı bir işletme için, çalışanları vazgeçilmez bir öğedir ki onlar olmazsa olmaz! (Henüz duyguları olan, hissedebilen, bugün gülen yarın ağlayabilen insanlarla çalışmak zorundayız; kim bilir bir 10-20 yıl sonra robotların da motivasyonundan bahsedeceğiz). Çünkü motivasyon çalışanın üretme kapasitesini arttırır, çalışanın artan performansı ise işletmenin amacına ulaşmasını etkiler. Çünkü memnun olmuş- doyuma ulaşmış çalışan memnun olmuş- doyuma ulaşmış müşteri demektir. Çünkü motive olmuş çalışan, işletmenin işlerini kolaylıkla yapar hale gelir ki siz daha az problem çözmek zorunda kalırsınız.
Bir işletmenin yöneticisinin bilmek zorunda olduğu başka bir öğe ise motivasyon sürecinde başarı kriterlerinin neler olduğudur. Başarılı bir yönetici öncelikle şunu anlamalıdır ki siz hiç kimseyi motive edemezsiniz. Sadece ve sadece çalışanı kendi kendine motive edecek faktörleri yaratabilirsiniz. İkinci olarak çalışandan ne tür bir davranış biçimi göstermesini istediğinizi açık ve net bir biçimde bilmelisiniz.
Çalışanın neyi farklı yapmasını istiyorsak; örneğin personelin işe zamanında mı gelmesini istiyoruz ya da işletme müşterilerini daha içten bir davranışla karşılamasını mı istiyoruz, ya da iş akışında formları daha doğru mu doldurmasını istiyoruz, ya da daha fazla sorumluluk almasını mı istiyoruz? Üçüncü önemli nokta ise çalışanın motivasyon sürecinde siz, en önemli kritik öğesiniz. Sizin davranışlarınız karşınızdaki ile harmoni oluşturur. Pek çok yöneticinin, maddi teşviklerin (olumlu- olumsuz) çalışanı motive edeceği yönünde inançları vardır. Ödül vadeden sözler ya da tehditler ( işine zamanında gelmezsen işine son verilir gibi) olumsuz sonuçlara yol açar. Bu tür problemlerin çözümlerinde uygulanan metotlar kısa vadelidir ve asla olmasını istediğiniz kalıcı davranışları yaratmazlar.
Bir işletmenin dikkat etmek zorunda olduğu diğer bir öğe ise öyle çalışanın taşıması gereken özelliklerin hemen kazandırmanın mümkün olmadığıdır. Çalışanın davranışlarını değiştirmek zaman ve sabır ister. Çalışanın bir davranışına etki eden, motive eden bir faktör diğerine etki etmez, hiçbir değişiklik yaratmaz. Doğru insan için doğru yöntemi buluncaya kadar çeşitli ve uygun metotları denemek zorunda kalabilirsiniz. Ayrıca siz ne yaparsanız yapın davranışlarını değiştirmeyi reddeden çalışanlarınızın olacağı acı gerçeği ile karşı karşıya gelmeye hazır olun.
Böyle bir durumla yüz yüze geldiğinizde çalışandan işini bırakmasını istemek zorunda kalacaksınız. Bu ise diğer çalışanlar üzerinde son derece motivasyon kırıcı bir etmendir. Az önce bahsettiğim her şey bir yöneticinin öncelikle bilmesi gereken kavramlar; peki hayata nasıl uygulanacaklar… bu başka bir yazımın konusu.
Pervin Albayrak